ibrahim celik
8 Ara 20233 dk.
Velekum nisfu mâ terake ezvâcukum in lem yekun lehunne veled(un)(c) fe-in kâne lehunne veledun felekumu-rrubu’u mimmâ terakn(e)(c) min ba’di vasiyyetin yûsîne bihâ ev deyn(in)(c) velehunne-rrubu’u mimmâ teraktum in lem yekun lekum veled(un)(k) fe-in kâne lekum veledun felehunne-śśumunu mimmâ teraktum(c) min ba’di vasiyyetin tûsûne bihâ ev deyn(in)(k) ve-in kâne raculun yûraśu kelâleten evi-mraetun velehu eḣun ev uḣtun felikulli vâhidin minhumâ-ssudus(u)(c) fe-in kânû ekśera min żâlike fehum şurakâu fî-śśuluś(i)(c) min ba’di vasiyyetin yûsâ bihâ ev deynin ġayra mudâr(rin)(c)vasiyyeten mina(A)llâh(i)(k) va(A)llâhu ‘alîmun halîm(un)
Kadınlarınızın çocukları yoksa bıraktıklarının yarısı sizindir, çocukları varsa, bıraktıklarının dörtte biri sizindir. Bunlar, yaptığı vasiyetin yerine getirilmesinden veya borcunun ödenmesinden sonra olur. Sizin çocuğunuz yoksa ettiğiniz vasiyet veya borç çıktıktan sonra bıraktıklarınızın dörtte biri karılarınızındır; çocuğunuz varsa, bıraktıklarınızın sekizde biri onlarındır. Miras bırakan erkek veya kadın (ana tarafından) kelâle olur, (anası ve evladı olmaz) erkek veya kız kardeşi bulunursa her birinin payı altıda birdir. Bunlar birden fazla iseler mirasın üçte birini eşit olarak paylaşırlar. Paylaşım, (mirasçıya) zarar vermeyecek şekilde yapılan vasiyetten veya borçtan sonra olur. Bütün bunlar, Allah’tan bir emirdir. Allah her şeyi bilen, cezalandırmada acele etmese de ihmal etmeyendir.
Ayet üzerinde tedebbür edecek olursak ayet bize şunu söylemektedir:
Ey erkekler!
Ölüp de geriye miras bırakan hanımlarınızın;
1. Kız veya erkek hiçbir çocuğu yoksa, bıraktığı malın yarısı sizindir. Kalan yarısı, diğer mirasçılara payları oranında dağıtılır.
2. Ama eğer hanımlarınızın bir veya daha fazla çocuğu varsa, mirasın sadece dörtte biri size kalır. Dörtte üçü ise, diğer mirasçılara payları oranında dağıtılır. Kalan, —kız çocuklarla ikili-birli paylaşmak üzere— erkek çocukların, erkek çocuk yoksa babanın, baba yoksa dedenin, dede yoksa —kız kardeşlerle paylaşmak üzere— erkek kardeşlerindir. Ölenin hiçbir mirasçısı bulunmazsa, miras, İslâm devletinin bütçesine aktarılır.
Bu hükümler, hanımlarınızın yapmış olduğu vasiyetin yerine getirilmesinden veya varsa borçlarının ödenmesinden sonra uygulanır. Önce borçlar ödenir, sonra vasiyet yerine getirilir ve son olarak miras paylaştırılır.
Siz ölür de hanımınıza miras bırakırsanız:
1. İster kız, ister erkek olsun, hiçbir çocuğunuz yok ise, bıraktığınız malın dörtte biri hanımınıza kalır.
2. Ama eğer bir veya daha fazla çocuğunuz varsa, hanımınız mirasın sadece sekizde birini alır. Geri kalan, diğer mirasçılar arasında payları oranında dağıtılır.
Bu hükümlerde, yapmış olduğunuz vasiyetin yerine getirilmesinden veya varsa borçlarınızın ödenmesinden sonra uygulanır. Önce borçlar ödenir, sonra vasiyet yerine getirilir ve son olarak miras paylaştırılır.
“Ana bir” kardeşlerin alacakları paya gelince:
Ölenin babası veya —kız olsun erkek olsun— en az bir çocuğu varsa, kardeşler mirastan pay alamazlar. Fakat, eğer bir erkek veya kadın, babası ve çocuğu olmayan biri, yani bir kelâle olarak ölüp geriye miras bırakırsa;
1. Eğer ölenin ana bir baba ayrı bir erkek kardeşi veya böyle bir kız kardeşi varsa, bunların her birine altıda bir pay düşer. Yani, yalnızca bir erkek kardeş varsa altıda bir pay alır, yalnızca bir kız kardeş varsa, o da altıda bir pay alır.
2. Ama kardeşler bundan daha fazla, yani iki veya ikinin üzerinde iseler, mirasın üçte birini kız-erkek ayrımı yapmaksızın aralarında eşit olarak paylaşırlar.
“Ana-baba bir” ve “baba bir” kardeşlerin durumu ise, bu sûrenin 176. ayetinde ayrıca ele alınacaktır.
Bütün bu hükümler, mirasçıları zarara uğratmayacak şekilde, yaptıklarıvasiyetin yerine getirilmesinden veya borçların ödenmesinden sonra uygulanır.
İşte bunlar, doğrudan doğruya Allah tarafından emir ve tavsiye olarakgönderilen hükümlerdir, onlara uymalısınız. Zira Allah her şeyi bilir, kulları için en faydalı hükümleri koyar. Ve Allah Alîm'dir, Halîm'dir3.
El-Halim : Eşsiz hoşgörü sahibi, cezalandırmada acele etmeyen, müsammahası eşsiz benzersiz olan.
El- Alim : Herşeyi bilen
Allah cezalandırmada acele etmeyen, mühlet tanıyan, halimdir. Doğru ancak bu mühlet bu dünyada geçerlidir. Zaten ilgili pasajdaki emirler miras hukuku ile alakalıdır. Nisa suresinin 12. Ayeti “Yaptığınız gizli hesapları biliyor; ancak mühlet tanıyor.” Manasında “Allah Alîm’dir, Halim’dir.” Şeklinde sonlanır.
www.kuranvehayat.net