Öncelikle namaz ibadeti Kur'an'la başlamış bir ibadet değildir. İnsanlıkla yaşıt kadim bir ibadettir. Hristiyan ve Yahudilerin namaza benzer şekillerde ibadetleri vardır. Zerdüştlerin selamlaması, Budistlerin meditasyonları vs. Aslında tüm bunlar ilahi bir referansın tahrif edilmiş formlarıdır.
İbadetlerin zamanla şekil ve istikameti değişmiştir. Mekkeli müşrikler Kabe'nin içini ve çevresini putlarla doldurmuşlardı. Zira Hz. İbrahim Kabe'yi kıblegah edinmişti ançak müşrikler bu imana şirk bulaştırarak Allah'a ulaşmada aracılar tayin etmişlerdi.
Alak 9-10 şöyledir : " Allah'a yönelen bir kulu engelleyeni gördün mü? " ayette namaza engel olmadan daha çok Allah'a yönelerek aracısız kulluğun engellenmesi anlatılır. Amaç engel olanı düşündürmedir. " Ne dersin (belki), o kul doğru yolda ise ve sakınmayı emrediyorsa!" (Alan 11)
Ayetler indiğinde kabuk ve şekilden oluşan bir ibadet vardı. Bu şekli ibadeti Alak suresinden sonra gelen " ve ekimü es salate" emri (Müzemmil 20) düzenlemektedir. Manası bilinen salatı (namazı) ikame edin ayağa kaldırın şeklindedir.
Bu ayetteki el takısı tarifedir, belirlilik ekidir. Bilinen bir namaz var ancak yapana fayda yerine zarar veren hayattan dışlanmış, şirk bulaşmış bir ritüel. Aslında bu ayet gösterişten uzak geceleri vahiyle dolduran, kabuktan ziyade özü inşa eden bir emridir. Maun suresindeki yazıklar olsun o ibadet edenlere dediği de özü ıskalanmış, içine riya şirki bulaşmış ibadetlerdir.
Fatiha'sız namaz olmaz mı? Öncelikle duaların içeriklerine vakıf olmak gerekir. Fatiha'nın manası Allah'ı hamd ile tesbih ve duadan oluşur. Kur'an'ın özeti gibidir. Zaten namaz Allah'ı beş vakit hamd ile tesbih ederek O'ndan yardım ve destek istemektir. " Fatiha'sız namaz olmaz." doğru bir rivayetse burada kasıt Fatiha'nın metinsel karşılığı değil manasal içeriğidir. Zira siz tüm övgüleri Allah'a tahsis etmeden O'nun dışındakileri aracılar tayin ederek yardım isterseniz ve bu müşriklerin namazıdır zaten önceden beri kılınıyordu.
Hüseyin Kemal GÜRGER